Գալուստ Գյուլբենկյանի/Галуста Гюльбенкяна/Calouste Sarkis Gulbenkian/Calouste Sarkis Gulbenkian

Գալուստ Սարգսի Գյուլբենկյանը ծնվել է 1869թ-ի մարտի 23-ին Կոստանդնուպոլսում` հայ մեծահարուստ նավթարդյունաբերող և բանկիր Սարգիս Գյուլբենկյանի ընտանիքում, ով իր ունեցվածքն աշխատել էր` Ռուսաստանից Օսմանյան կայսրություն նավթ ներմուծելով: Որպես պարգև այս գործունեության համար սուլթանը նրան նշանակել էր Սև ծովի նավահանգստի ղեկավար: Ընտանիքը բնակվում էր Կոստանդնուպոլսում, որտեղ էլ Գալուստը կատարեց իր առաջին ֆինանսական գործարքը. յոթ տարեկան հասակում նրան տվեցին թուրքական արծաթյա դրամ, տղան այն տարավ շուկա` ոչ թե կոնֆետ գնելու, ինչպես կարելի էր սպասել, այլ հին մետաղադրամի հետ փոխանակելու համար: Հետագայում նա հավաքեց ոսկյա դրամների` աշխարհում ամենամեծ հավաքածուներից մեկը և մեծ հաճույքով ձեռք բերեց նաև հունական ոսկյա դրամների` Ջ.Պ.Մորգանի հավաքածուն:

Գալուստի հայրը Սարգիս աղան վստահ էր, որ որդին շարունակելու է իր գործը և զբաղվելու էր մանուֆակտուրայով, սակայն որդին հոր ճանապարհով չգնաց. ընտրեց նավթագետ-հանքաբանի մասնագիտությունը։ Գալուստը կրթություն ստանալով եվրոպական հայտնի համալսարաններում՝ տիրապետում էր ութ լեզվի։

Նավթարդյունաբերության մեջ իր առաջին քայլերը Գյուլբենկյանը կատարում է մեկ այլ հանրահայտ նավթարդյունաբերող Ալեքսանդր Մանթաշյանցի՝ Կ. Պոլսում գտնվող նավթի գրասենյակում։ Սակայն շատ չանցած Գյուլբենկյանի ընտանիքը հեռանում է Անգլիա։ Լոնդոնում Գյուլբենկյանը արտոնագիր է ստանում և հիմնում նավթային իր գրասենյակը։ Նա Լոնդոնում Թուրքիայի և Պարսկաստանի դեսպանատների՝ նավթի գծով տնտեսական խորհրդականն էր։ Գիտելիքների մեծ պաշարը և փորձը Գալուստին հնարավորություն են տալիս շատ կարճ ժամանակում դառնալ խոշոր ձեռնարկատեր։
Շուտով Գյուլբենկյանը նախաձեռնում է Turkish Petrolium Company-ի ստեղծումը, որի բաժնետոմսերի 25%-ը պատկանում էր Royal Dutch Shell Group-ին, 35%-ը Թուրքիայի Ազգային բանկին, 15%-ը Գալուստ Գյուլբենկյանին, իսկ 25%-ը՝ գերմանացիներին։ Հաջող գործարքի համար բրիտանացիները իրենց եկամտի 2,5 տոկոսը տրամադրեցին Գյուլբենկյանին։
Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Գյուլբենկյանը ստեղծեց Նավթային գլխավոր կոմիտե կազմակերպությունը, որի նպատակն էր ձեռք բերել գերմանական Դոյչե բանկը։ Պատերազմից հետո Turkish Petrolium Company-ն վերանվանվեց Iraq Petrolium Co. LTD և դրա բաժնետոմսերը հավասարապես կիսվեցին ներկայիս British Petrolium-ի, Royal Dutch Shell Group-ի, Compagnie Francaise des Petroles-ի և Near East Development Corporation-ի միջև։ Գալուստ Գյուլբենկյանին մնաց Iraq Petrolium Co. LTD- ի 5%-ը, որի համար նա ստացավ «Պարոն 5%» մականունը։
Այն ժամանակ, երբ Պարսից ծոցում գտնվում է առաջին նավթահորը, Գալուստ Գյուլբենկյանը Պարսկաստանում գնում է նավթաբեր հողատարածքներ և դառնում է British Petroleum-ի հիմանդիրներից մեկը։ Շատ չանցած այն վերանվանվում է «Անգլո-պարսկական նավթային ընկերության», որը վառելիք էր ապահովում Անգլիայի արքայական նավատորմին։ Գալուստ Գյուլբենկյանն գերազանցապես տիրապետում էր երկրագնդի տարբեր շրջանների երկրաբանական ու աշխարհագրական տվյալներին ու հատկապես նավթային քարտեզին։
Նա նավթային հողատարծքներ ուներ Վենեսուելայում, Իրանում, Իրաքում, Սաուդյան Արաբիայում, Միացյալ Արաբական Էմիրություններում, մոտիկից ծանոթ էր սուլթանական և պարսկական արքունիքիների օրինական ու ոչ օրինական ելումուտին։ Նրա օգնությամբ հաճախ էին լուծվում գերտերությունների միջև ծագած կնճռոտ հարցերը։ Նա իր ձեռքում էր պահում խոշոր նավթային ընկերությունների լծակները։
Սան-Ռեմոյի խորհրդակցության ժամանակ նավթային ընկերությունների միջև տարաձայնություններ կային տարածքների հարցում։ Գյուլբենկյանն ինքն է վերցնում և կարմիր մատիտով գծում յուրաքանչյուր պետության տիրույթը, այդ պատճառով Սան-Ռեմոյի պայմանագիրը կոչվել է «Կարմիր գծի» պայմանագիր։
Նա տնօրինում էր արվեստի արժեքավոր հավաքածուի, որում տեղ էին գտել շուրջ 6,000 օրիգինալ նմուշ։ Դրանք ստեղծվել էին տարիների ընթացքում և մինչև Գյուլբենկյանի վերջնականապես Լիսաբոնում հաստատվելը, նրանք տեղափոխվում էին երկրից երկիր ապահովության համար։
1906 թ ստեղծված Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միության հիմնադիր Պողոս Նուբար փաշայի մահից հետո այս կազմակերպության ղեկավարությունը ստանձնում է Գալուստ Գյուլբենկյանը՝ 1930 թ։ Սակայն, երկու տարի անց, ճնշումների պատճառով հրաժարվում է պաշտոնից։ 1942 թ՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ամենաթեժ տարիներին, Գյուլբենկյանը Եվրոպայում փնտրում էր մի երկիր, որտեղ ռազմական գործողություններ չէին ընթանում և, որը գրավված չէր Ֆաշիստական Գերմանիայի կողմից։ Լիսաբոնը դարձավ Գալուստ Գյուլբենկյանի խաղաղության նավահանգիստը։ Պորտուգալիայի մայրաքաղաքում նա տուն չուներ և ապրում էր «Ավես» հյուրանոցում, որը այդ ժամանակ լավագույններից մեկն էր համարվում։ Իհարկե, Անգլիական իշխանությունները ցանկանում էին «Պարոն 5%»-ի ֆինանսական կարողությունները պահպանել Մեծ Բրիտանիայում, սակայն հարկային բեռը բավականին ծանր էր այդ ժամանակ և «նավթային գեներալը» որոշեց իր ողջ կարողությունը տեղափոխել Պորտուգալիա։
Գյուլբենկյանը հայապահպանման անկյունաքար էր համարում հայոց եկեղեցին և դրա համար նրա խոշոր բարեգործական ներդրումները կապված էին հայ եկեղեցու հետ։ 20-րդ դարի 20-ական թվականներին Լոնդոնի հայ համայնքը ցանկություն է հայտնում եկեղեցի ունենալ և այդ հարցով դիմում են Գալուստ Գյուլբենկյանին։ Նա ընդառաջում է հայ համայնքի խնդրանքը։ 1920-1922 թթ կառուցվում է Սբ. Սարգիս եկեղեցին՝ Հաղպատի վանքի զանգակատան օրինակով։ Եկեղեցին մինչ օրս համարվում է Լոնդոնի ամենագեղեցիկ հուշակոթողներից մեկը և այնտեղ արարողությունները կատարվում են անվճար՝ նրա կտակած միջոցների հաշվին։ Գյուլբենկյանի խոշոր բարեգործական միջոցառումներից է նաև 1929 թ կառուցված Երուսաղեմի հայոց պատրիարքարանին կից «Կյուլպենկյան» մատենդարանի շենքը, որին ժամանակին գրականություն է մատակարարել։ Նա մեծ ուշադրություն է դարձրել Կ. Պոլսի Սուրբ Փրկիչ ազգային հիվանդանոցին։
1920-1940 թթ նա իր հովանու տակ է վերցրել Թուրքիայի, Սիրիայի, Լիբանանի, Հորդանանի, Իրաքի հայկական դպրոցներն ու բժշկական կենտորնները, ձեռնարկել Միջին Արևելքի բազմաթիվ եկեղեցիների կառուցումը։ 1936 թ Գյուլբենկյանը 400 հազար դոլարի օգնություն է տալիս Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնին՝ թանգարանի վերակառուցման և պարիսպների վերականգնման համար։

Ողջ կյանքում Գյուլբենկյանը երազել էր Հայաստան գալ ու իր ամբողջ կարողությունը կտակել Հայաստանին։ Իր վերջին հանգրվանում՝ Պորտուգալիայում, նա ապրեց ընդամենը տասներեք տարի։ Նրա վերջնական կտակի համաձայն՝ «Կալուստ Կյուլպենկյան» հիմնադրամը պետք է գտնվեր Լիսաբոնում և ղեկավարվեր պորտուգալական օրենքներով, բայց միաժամանակ պետք է նպաստեր համայն մարդկության առաջընթացին՝ ինչպես նոբելյան հիմնադրամը։ Երեք հարյուր միլիոն ոսկի՝ մոտ 840 մլն դոլար, մնաց Պորտուգալիայում և այնտեղից հիմնադրամը շարունակեց իր բարեգործական ծրագրերն աշխարհի տարբեր երկրներում։ Խորհրդային տարիներից առ այսօր Գյուլբենկյան հաստատությունը օգնում է Երևանի Մատենադարանին։ «Գիտության մարդ և երազող պարտեզի մը մեջ՝ իմ ուզածիս համաձայն. ահա երկու բաներ կյանքիս մեծ նպատակները, որոնց չկրցա հասնիլ...»

Галуста Гюльбенкяна
В Лиссабоне находится уникальный музей Галуста Гюльбенкяна.Галуст Гюльбенкян-нефтяной магнат, коллекционер, меценат.Армянин, родившийся в Турции, имевший британское подданство,большую часть жизни проживший в Париже,оставил Португалии огромное состояние и, не имеющее себе равных,частное собрание произведений искусства .

Галуст Гюльбенкян родился в 1869 г в Константинополе в семье успешных коммерсантов.

В 1887 году окончил с отличием Королевский колледж Лондонского университета и получил диплом инженера-нефтяника.

В 22 года Гюльбенкян опубликовал исследование по истории разработок и эксплуатации нефтяных ресурсов на Среднем Востоке.Публикация была замечена турецким правительством, предложившим сотрудничество молодому исследователю в освоении нефтяных месторождений Оттоманской империи.

В 29 лет в 1898 году Галуст Гюльбенкян был назначен экономическим советником османских посольств в Париже и Лондоне.

Музей Галуста Гюльбенкяна.

Он ведет переговоры с известными магнатами и крупными концернами, принимает активное участие в создании нефтяных компаний.

Галуст Гюльбенкян обладал профессиональными знаниями, огромной энергией, связями, говорил на 6 языках, хорошо понимал потребности Запада и ментальность Востока.

Все это делало его незаменимым посредником при заключении сделок между Востоком и Западом.В качестве комиссионных он просил 5 %.За что и получил прозвище «Мистер 5 процентов».5 % с каждой тонны нефти, добытой на территориисовременных Ирака и Саудовской Аравии.Без сомнения, Галуст Гюльбенкян был блестящим бизнесменом,что сделало его одним из богатейших людей своего времени.

Но настоящей страстью, любовью всей жизни было для него коллекционирование предметов искусства. Круг интересов коллекционера очень широк, вкус безупречен, знания энциклопедические.В библиотеке Гюльбенкяна тысячи книг по истории искусства, каталогов музеев, выставок, аукционов с его заметками на полях.

Коллекция собиралась методично и целенаправленно. В каждой из категорий отбирались произведения только экстра-класса.Так возникло, не имеющее себе равных, частное собрание произведений искусства Галуста Гюльбенкяна.В 1923 году Гюльбенкян купил дом на Авеню Йена, 51 в Париже,чтобы жить там со своей семьей и разместить свою коллекцию произведений искусства.

В отличии от многих коллекционеров, он не относился к предметам искусства как к способу выгодного вложения капитала, не хранил под замками в сейфах и хранилищах. Они были его жизнью, спутниками и собеседниками. Он нежно называл их «мои дети».

Вид на холл. На полу большой индийский ковер 17 века.

У стены один из шкафов Буля (17 век)

Вид на главную лестницу с коваными перилами работы Эдгара Брандта (1880-1826).На переднем плане «Диана» Гудона (1741-1826), которая принадлежала Екатерине II.

Круглый салон.В центре скульптура Флоры Жана-Батиста Карпо (1827-1975).Над камином «Павлин и охотничьи трофеи» Яна Веникса, 1708.

Когда в 1929-1930 годах советское правительство решило

распродавать произведения искусства из российских музеев,
он стал первым, кто получил доступ к эрмитажной коллекции.
В результате 4 раундов переговоров его собрание пополнили
47 предметов из Эрмитажа. Среди них были картины Рубенса
и Рембрандта, статуя Дианы работы Гудона.

началу тридцатых годов собрание в целом сформировалось.Гюльбенкян стал мечтать, чтобы сделать Коллекцию доступной дляширокой публики. В 1930-50годах отдельные ее части подолгу экспонировались в Британском музее и Национальной галерее Лондона, в Национальной галерее Вашингтона.С 1934 года он вел переговоры о передаче своей коллекции в эти музеи, но подходящего решения не нашлось.




Во время войны Галуст Гюльбенкян оказался в Португалии.В апреле 1942 года он приехал на две недели по приглашению португальского посла во Франции отдохнуть до отъезда в США.Расположился в отеле Aviz…и остался в нем на 13 лет до своей смерти в 1955 году. Он, гражданин мира, неожиданно нашел в гостеприимной спокойной Португалии свой дом.




Галуст Гюльбенкян умер в возрасте 86 лет.On оставил завещание, в котором распорядился о создании в португальской столице Фонда, носящего его имя.
Галуст Гюльбенкян оставил Фонду 2,6 миллиарда долларов и годовой бюджет в 102 миллиона долларов. Одной из первоочередных задач Фонда было создание музея. Музей Галуста Гюльбенкяна открылся в 1969 году в Лиссабоне, где были собраны, наконец, под одной крышей, более 6,000 собранных им произведений искусства.
Здание музея создано португальскими архитекторами Р.Атугиа,П.Сидом и А.Пессоа по последнему слову музейной науки и техники.В каждом из 16 залов созданы идеальные условия для хранения и демонстрации каждой из коллекций.


Музей расположен в живописном парке на берегу небольшого озера.
В этом музее душа и сердце Гульбенкяна, вся его жизнь.От прогулок по шумным многоцветным рядам стамбульского рынка,где в 14 лет он купил первую монетку, положившую начало коллекции(первый зал)


до жизни в элегантном Париже начала века и дружбы с Рене Лаликом(последний зал).


В этом музее его полное приключений путешествиев поисках сокровищ через времена и страны длинной в 5000 лет.






















В 16 зале располагается коллекция произведений Рене Лалика.В собрании 145 произведений.Многие из них Лалик создавал по заказу Гульбенкяна.Среди них знаменитая Стрекоза, заказанная для Сары Бернар и экспонировавшаяся на Всемирной выставке в Париже в 1900 году.





В постоянной экспозиции музея находится тысяча экспонатов.При всем желании невозможно показать даже их малую часть.Не расстраивайтесь, всех экспонатов не рассмотреть даже обойдя все 16 залов музея.Вы выйдите ошеломленными и потрясенными,и сердце вашепреисполнится благодарностью к этому удивительному человеку, который посвятил свою жизнь,чтобы найти, купить и подарить нам все эти сокровища.
---------------------------------------------------
Calouste Sarkis Gulbenkian (23 marzo 1869 - 20 luglio 1955) è stato un imprenditore e filantropo armeno. Ha giocato un ruolo importante nel fare le riserve di petrolio del Medio Oriente a disposizione di sviluppo occidentale. Entro la fine della sua vita era diventato una delle persone più ricche del mondo e le sue acquisizioni d'arte considerata una delle più grandi collezioni private. Calouste Gulbenkian è nato a Üsküdar, a Costantinopoli (oggi Istanbul), Impero Ottomano, il figlio di un importatore di petrolio / esportatore armeno. 
Suo padre lo mandò a essere educati al King College di Londra, dove ha studiato ingegneria del petrolio, e quindi di esaminare l'industria del petrolio russo a Baku.Nel 1896 Gulbenkian fuggì l'Impero Ottomano insieme alla sua famiglia, a causa dei massacri Hamidian. Finirono in Egitto, dove Gulbenkian incontrato Alexander Mantashev, un importante magnate del petrolio armeno e filantropo. Mantashev introdotto Gulbenkian ai contatti influenti al Cairo. Queste nuove conoscenze incluse Sir Evelyn Baring. Ancora più che ventenne, Gulbenkian trasferì a Londra, dove ha organizzato offerte nel business del petrolio.E 'diventato un cittadino naturalizzato britannico nel 1902.Nel 1907, ha contribuito a organizzare la fusione di Royal Dutch Petroleum Company con "Shell" Transport and Trading Company Ltd. Gulbenkian emersa come uno dei principali azionisti della società di nuova costituzione, Royal Dutch / Shell. La sua abitudine di mantenere il cinque per cento delle azioni delle compagnie petrolifere ha sviluppato gli valse il soprannome di "Mr. Five Percent".
Nel 1912 Gulbenkian è stata la forza trainante dietro la creazione della Turkish Petroleum Company (TPC), un consorzio delle maggiori compagnie petrolifere europee finalizzate a procurare cooperativo diritti di esplorazione di petrolio e di sviluppo nel territorio dell'Impero ottomano in Iraq, escludendo altri interessi. Una promessa di questi diritti è stato fatto per il TPC, ma l'inizio della prima guerra mondiale interruppe i loro sforzi.Durante lo smantellamento dell'Impero Ottomano dopo la guerra, l'Iraq passò sotto mandato britannico. Negoziati riscaldati e prolungate seguì su quali aziende potrebbero investire nella Turkish Petroleum Company. Il TPC è stato concesso in esclusiva i diritti di esplorazione di petrolio in Iraq nel 1925. La scoperta di una grande riserva di petrolio al Baba Gurgur fornito l'impulso per concludere i negoziati e nel luglio 1928 un accordo, denominato "Accordo Red Line", è stato firmato che ha determinato che le compagnie petrolifere potrebbero investire in TPC e riservato il 5% delle azioni di Gulbenkian. Il nome della società è stato cambiato in Iraq Petroleum Company nel 1929. Il Pascià aveva effettivamente dato Gulbenkian l'intera concessione petrolifera irachena. Gulbenkian, tuttavia, ha visto vantaggio nel disinvestire la stragrande maggioranza della sua concessione in modo che le aziende sarebbero in grado di sviluppare il tutto. Gulbenkian cresciuto ricchi sul resto. Ha reputato disse: "Meglio un piccolo pezzo di una grande torta, di un grande pezzo di una piccola."Gulbenkian accumulato una fortuna enorme e una collezione d'arte che ha conservato in un museo privato a casa sua a Parigi. Il suo quattro piani, casa a tre seminterrato Avenue d'Iéna è stato detto di essere stipati con l'arte, una situazione è migliorata nel 1936, quando ha prestato trenta dipinti alla National Gallery di Londra e la sua scultura egizia del British Museum. E 'stato presidente del armeno generale Benevolent Union (AGBU) 1930-1932, dimissioni a seguito di una campagna diffamatoria da parte del governo armeno sovietico.Nel 1938, prima dell'inizio della Seconda Guerra Mondiale, Gulbenkian incorporata a Panama una società per tenere le sue attività nel settore petrolifero. Fu da questo "Partecipazioni ed esplorazioni Corporation", che è venuto il nome Partex (ora chiamato "Partex Oil and Gas (Holdings) Corporation" e che ora è una filiale della Fondazione Calouste Gulbenkian sede a Lisbona).Con l'inizio della seconda guerra mondiale, aveva acquisito l'immunità diplomatica come il ministro iracheno a Parigi e ha seguito il governo francese, quando fuggì a Vichy, servendo il regime Pétainist Francia di Vichy come suo ministro iraniano. Di conseguenza, è stato, nonostante i suoi collegamenti con il Regno Unito, ha dichiarato temporaneamente un nemico alieno dal governo britannico, e le sue risorse petrolifere britanniche sequestrato, ma restituito con compensazione alla fine della guerra. Ha lasciato la Francia alla fine del 1942 per Lisbona, dove ha vissuto fino alla sua morte, in una suite del lussuoso Aviz Hotel, il 20 luglio 1955 all'età di 86 anni. Sua moglie armena morì nel 1952. Ebbero due figli, un figlio Nubar e una figlia Rita, che sarebbe diventata la moglie del diplomatico iraniano Kevork Loris ESSAYAN. 
St Sarkis Chiesa armena, Kensington, che Gulbenkian di finanziamento.
È sepolto a S. Sarkis Chiesa armena , Londra . Gulbenkian era uno sponsor della chiesa , per offrire " conforto spirituale " alla comunità armena e un luogo di ritrovo per gli armeni " dispersi ", secondo una comunicazione scritta mediante Gulbenkian alle Catholicos di tutti gli Armeni .
Al momento della sua morte nel 1955 , la fortuna di Gulbenkian è stato stimato tra i 280 milioni di dollari e US $ 840.000.000 . Dopo somme riservate voluti nella fiducia ai suoi discendenti , il resto della sua fortuna e la collezione d'arte sono stati volle la Fondazione Calouste Gulbenkian ( Fundação Calouste Gulbenkian ) , con US $ 300,000 - $ 400,000 ad essere riservata per ripristinare la Cattedrale di Etchmiadzin in Echmiadzin, Armenia , quando rapporti con l'Unione Sovietica consentiti . La Fondazione era quello di agire per fini caritativi , educativi , artistici e scientifici , e gli amministratori nominati fosse il suo amico di lunga data Barone Radcliffe di Werneth , avvocato di Lisbona José de Azeredo Perdigão , e suo figlio - in-law Kevork Loris ESSAYAN . La Fondazione ha stabilito il suo quartier generale e il Museo Calouste Gulbenkian ( Museu Calouste Gulbenkian ) a Lisbona per mostrare la sua collezione d'arte .
Nel gennaio 2012 è stato rivelato che Gulbenkian aveva rifiutato un KBE dalla Regina Elisabetta II .
-----------------------------------
Calouste Sarkis Gulbenkian(23 March 1869 – 20 July 1955) was an Armenian businessman and philanthropist. He played a major role in making the petroleum reserves of the Middle East available to Western development. By the end of his life he had become one of the world's wealthiest individuals and his art acquisitions considered one of the greatest private collections.Calouste Gulbenkian was born in Üsküdar, in Constantinople (now Istanbul), Ottoman Empire, the son of an Armenian oil importer/exporter. His father sent him to be educated at King's College London, where he studied petroleum engineering, and then to examine the Russian oil industry at Baku. In 1896 Gulbenkian fled the Ottoman Empire along with his family, as a result of the Hamidian massacres. They ended up in Egypt, where Gulbenkian met Alexander Mantashev, a prominent Armenian oil magnate and philanthropist. Mantashev introduced Gulbenkian to influential contacts in Cairo. These new acquaintances included Sir Evelyn Baring. Still in his twenties, Gulbenkian moved to London where he arranged deals in the oil business. He became a naturalized British citizen in 1902. In 1907, he helped arrange the merger of Royal Dutch Petroleum Company with "Shell" Transport and Trading Company Ltd. Gulbenkian emerged as a major shareholder of the newly formed company, Royal Dutch/Shell. His habit of retaining five percent of the shares of the oil companies he developed earned him the nickname "Mr. Five Percent".
In 1912 Gulbenkian was the driving force behind the creation of the Turkish Petroleum Company (TPC)—a consortium of the largest European oil companies aimed at cooperatively procuring oil exploration and development rights in the Ottoman Empire territory of Iraq, while excluding other interests. A promise of these rights was made to the TPC, but the onset of World War I interrupted their efforts.
During the dismantling of the Ottoman Empire after the war, Iraq came under British mandate. Heated and prolonged negotiations ensued regarding which companies could invest in the Turkish Petroleum Company. The TPC was granted exclusive oil exploration rights to Iraq in 1925. The discovery of a large oil reserve at Baba Gurgur provided the impetus to conclude negotiations and in July 1928 an agreement, called the "Red Line Agreement", was signed which determined which oil companies could invest in TPC and reserved 5% of the shares for Gulbenkian. The name of the company was changed to the Iraq Petroleum Company in 1929. The Pasha had actually given Gulbenkian the entire Iraqi oil concession. Gulbenkian, however, saw advantage in divesting the vast majority of his concession so that corporations would be able to develop the whole. Gulbenkian grew wealthy on the remainder. He reputedly said, "Better a small piece of a big pie, than a big piece of a small one."
Gulbenkian amassed a huge fortune and an art collection which he kept in a private museum at his Paris house. His four-story, three-basement house on Avenue d'Iéna was said to be crammed with art, a situation ameliorated in 1936 when he lent thirty paintings to the National Gallery, London and his Egyptian sculpture to the British Museum. He was president of the Armenian General Benevolent Union (AGBU) from 1930–1932, resigning as a result of a smear campaign by the Soviet Armenian government.
In 1938, before the beginning of the Second World War, Gulbenkian incorporated in Panama a company to hold his assets in the oil industry. It was from this "Participations and Explorations Corporation" which came the name Partex (now called the "Partex Oil and Gas (Holdings) Corporation" and which is now a subsidiary of the Calouste Gulbenkian Foundation headquartered in Lisbon).
By the onset of the Second World War, he had acquired diplomatic immunity as the Iraqi Minister in Paris and he followed the French government when it fled to Vichy, serving the Pétainist Vichy France regime as its Iranian minister. In consequence, he was, despite his links to the UK, temporarily declared an enemy alien by the British Government, and his UK oil assets sequestered, though returned with compensation at the end of the War. He left France in late 1942 for Lisbon and lived there until his death, in a suite at the luxurious Aviz Hotel, on 20 July 1955, aged 86. His Armenian wife died in 1952. They had two children, a son Nubar and a daughter Rita, who would become the wife of Iranian diplomat Kevork Loris Essayan.
St Sarkis Armenian Church, Kensington, which Gulbenkian financed.
He is buried at St. Sarkis Armenian Church, London. Gulbenkian was a sponsor of the church, to provide “spiritual comfort” to the Armenian community and a place of gathering for “dispersed Armenians,” according to a message written by Gulbenkian to the Catholicos of All Armenians.
At the time of his death in 1955, Gulbenkian's fortune was estimated at between US$280 million and US$840 million. After undisclosed sums willed in trust to his descendants, the remainder of his fortune and art collection were willed to the Calouste Gulbenkian Foundation (Fundação Calouste Gulbenkian), with US$300,000–$400,000 to be reserved to restore the Etchmiadzin Cathedral in Echmiadzin, Armenia, when relations with the Soviet Union permitted. The Foundation was to act for charitable, educational, artistic, and scientific purposes, and the named trustees were his long-time friend Baron Radcliffe of Werneth, Lisbon attorney José de Azeredo Perdigão, and his son-in-law Kevork Loris Essayan. The Foundation established its headquarters and the Calouste Gulbenkian Museum (Museu Calouste Gulbenkian) in Lisbon to display his art collection.
In January 2012 it was revealed that Gulbenkian had turned down a KBE from Queen Elizabeth II.

Calouste Gulbenkian, o milionário de Lisboa

Calouste Sarkis Gulbenkian. O Homem e a sua Obra

CALOUSTE SARKIS GULBENKIAN