Melograno / ՆՈՒՌ

Il melograno, frutto proibito del paradiso, è l'emblema dell'Armenia (nour).

Il melograno, un frutto austero all'esterno e altrettanto ricco all’interno.

Il melograno è un simbolo di speranza, di rigenerazione e di abbondanza in tutto il mondo, che risale all'antichità. E 'un simbolo universale, che attraversa molte culture e religioni. E’ citata nel Corano due volte, con riferimento alle “cose buone che Dio crea”. E’ spesso disegno simbolico nei motivi religiosi cristiani, per esempio nei dipinti di Sandro Botticelli e Leonardo da Vinci. Nella Torah ebraica, i semi del melograno possono rappresentare i 613 mitzvot o “ comandamenti”'. Il melograno è citato nella mitologia greca e rappresenta abbondanza e buona fortuna nella cultura greca odierna . E’ pure il simbolo araldico della città spagnola di Granada , e utilizzato in molti siti delle città turche. In India, tutte le parti del frutto sono usati nella medicina ayurvedica. In Vietnam, i fiori del frutto sono il simbolo dell’estate e in tutta l'Asia è il frutto più popolare nella coltivazione bonsai per la saggezza e la bellezza implicita dell’’invecchiamento della sua corteccia.
Per gli armeni il melograno è uno dei simboli più riconoscibili del paese. Nella mitologia armena simboleggia fertilità e buona fortuna. E' stato un guardiano contro il malocchio. Ai matrimoni in Armenia occidentale, una sposa può gettare una melagrana e romperla in pezzi. I suoi semi sparsi assicurano alla sposa certezza di figli. A Van, le donne armene che volevano avere un figlio mangiavano pane di pasta mista con semi di melograno . La sua importanza è attestata nei manoscritti armeni e in storiche sculture in pietra, dove è stato utilizzato come un ornamento popolare . Uno dei più iconici film d'arte armena è quella di Sergey Parajanov denominato " Il colore del melograno ". Nel film, il melograno rosso su un tavolo con la sua pelle rugosa e la polpa fresca si distingue come l'incarnazione dell'anima invincibile dell'Armenia. “Fino al giorno del melograno” è un tema comunemente usato in arte armena e nella cultura tra cui la cucina. In realtà, si è trasformato in un luogo comune nazionale. Andate a qualsiasi mostra d'arte, e sarete sicuri di vedere due o tre (o più) dipinti che raffigura il melograno. Negozi di souvenir sono pieni di ceramica, metallo, e manufatti dove il melograno assume la forma di soprammobili. Durante i matrimoni a Yerevan un piccolo melograno secco chiamato taratosik viene offerto da una sposa agli ospiti non sposati come una benedizione. Dopo gli eventi orribili del genocidio armeno molti artisti armeni hanno usato melograni come tema nei loro testi e poesie per descrivere una vasta gamma di emozioni, dalla sofferenza alla speranza, rinascita e la sopravvivenza di una nazione.

Melograno in armeno si dice "nur". 

"Questo frutto dal colore rosso e intenso è il simbolo stesso di tutta l'Armenia ed è spesso rappresentato negli antichi manoscritti, oltre a essere  raffigurato nei khačkar insieme all'uva e ai suoi tralci. Frutto unico nel suo genere, rosseggia tra le fronde verdi dell'albero maestoso e regale. Secondo una credenza diffusa , il frutto contiene esattamente 365 chicchi, uno per ogni giorno dell'anno.

Culla di civiltà tra le più antiche, crocevia e teatro di incessanti conflitti fra gli stati più potenti nell’antichità, l’Armenia è la terra del Monte Ararat(oggi in territorio turco) designato, dalla Bibbia, come il luogo dove si sarebbe posata l’arca di Noè al termine del diluvio, il Luogo di rinascita del genere umano. L’Armenia ha una forte identità di nazione che è scolpita nelle sue croci di pietra, nei suoi monumenti, riunita nella sua cultura e nella sua storia che, nel secolo scorso, ha vissuto momenti tragici. L’Armenia è indimenticabile, per cultura, natura, arte, gentilezza dei suoi abitanti: un viaggio in Armenia rimane nel cuore.

............................................................

ՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռՆուռ

  

ՆՈՒՌ, ՆՌՆԵՆԻ

Նռնենին, իր ծաղկաբույլերի շառագունող գեղեցկությամբ, իր հյութեղ, թթվանուշ պտուղներով, բուժական հատկանիշներով, մարդկությանը հայտնի է դեռեւս անհիշելի ժամանակներից։ Նուռն աշխարհի ամենախոշոր հատապտուղն է, հատապտուղ, քանզի նռնենիները, ի տարբերություն մնացյալ պտղատու ծառերի, թփեր են կամ էլ թփանման ծառեր։

Ընձյուղները բարակ են՝ պատված փշերով, պտուղը, ինչպես նշեցինք, խոշոր է, գնդաձեւ՝ թեթեւակի նիստերով ու գլխամասում թագ հիշեցնող գավաթիկով, հաստ պտղամաշկում դասդասված է հյութեղ, թափանցիկ 400-800, ավելի խոշորներում՝ 1000-1200 հատիկ, որոնց «կույտերը» միմյանցից բաժանված են բարակ թաղանթավոր միջնապատերով։ Նռնենիները հողի եւ խնամքի նկատմամբ քմահաճ չեն, սակայն արեւասեր են եւ շատ ցուրտ վայրերում չեն աճում։ Նռնենու չորացրած ծաղիկներից պատրաստում են թեյ, որը ոչ միայն օգտակար է, այլեւ ունի խիստ հաճելի համ։ Իսկ հատիկների թթվանուշ հյութը ծարավը հագեցնող հրաշալի ըմպելիք է։ Նռան հյութն ու չորացրած հատիկներն օգտագործում են մի շարք ճաշատեսակներում, պտղամաշկից ու արմատներից պատրաստում են բուժիչ եփուկներ, այն նաեւ հրաշալի ներկանյութ է, օգտագործվում է նաեւ կոսմետիկ նպատակներով։ Նուռը լայնորեն օգտագործվում է նաեւ գինեգործության մեջ։

Նուռն արեւելյան ժողովուրդների մոտ համարվել է բոլոր պտուղների արքան՝ ոչ միայն նրա՝ քիմքին հաճելի համի, բուժիչ հատկությունների, այլեւ նռան գլխամասում գտնվող թագանման հավելույթի պատճառով՝ այն ամենեւին պատահականություն չդիտելով։ Տեսակետ կա, որ արքայական թագի նախատիպը հնում վերցրել են նռան «թագից»։

Մերձավոր ու Միջին Արեւելքին նուռը հայտնի էր դեռեւս Ք. ծ. ա. 12-7-րդ դդ.։ Մեծ համբավ ուներ կարթագենյան նուռը։ Այս պատճառով էլ հին հռոմեացիները նուռը կոչեցին Malum punicum «կարթագենյան (փյունիկյան) խնձոր» եւ malum granatum «հատիկավոր խնձոր» անվանումներով։ Վերջինս հետագայում ավելի մեծ տարածում գտավ եւ շատ ու շատ ժողովուրդներ փոխառան հենց «granatum» տարբերակը (անգլ.- pomegranate, գերմ.- granatapfel, իտալ.- melograna, իսպ.-granada, ֆր.- granade, ռուս.- гранат եւ այլն)։ Իսկ պարսկերենում, ինչպես նաեւ պարսկալեզու մյուս ժողովուրդների մոտ նուռը կոչվում է անար (anar), որը նշանակում է կարմրահատ, հրակերտ, հրահատ։ Ի դեպ, կարծիք կա, որ նռան հայրենիքը հենց Պարսկաստանն է։ Իսկ հայերեն նուռն բառը, ըստ Մագիստրոսի, առաջացել է «կուռ» բառից, ինչը Հ. Աճառյանը հավաստի չի համարում։

Նուռը, վաղնջական ժամանակներից ի վեր, ունեցել է նաեւ առանձնահատուկ ու հարուստ սիմվոլիկա։ Դա մեծապես պայմանավորված է եղել նռան գունային երանգներով (մուգ մոշագույնից մինչեւ բաց կանաչավարդագույն), յուրօրինակ ծավալաձեւով, բազմահատիկների «ճարտարապետական» կառուցվածքով ու միասնականությամբ։

Ըստ հին հույների՝ նռնենին աճել է բուսականության աստված, խաղողագործության ու գինեգործության հովանավոր Դիոնիսոսի արյան միջից, փյունիկեցիների համար ունեցել է կենաց ծառի խորհրդանիշ։ Նուռը՝ որպես պտղաբերության, մաքրագործության խորհրդանիշ, բուդդիզմի երեք սրբազան պտուղներից մեկն է՝ ցիտրուսների եւ դեղձի կողքին։ Նուռը ձոնված էր հունական սիրո եւ գեղեցկության աստվածուհի Ափրոդիտեին (հռոմ. դիցարանում՝ Վեներա), ինչպես եւ մայրության եւ հողագործության աստվածուհի Հերային (Յունոնա)։ Սկանդինավյան ժողովուրդների ավանդության մեջ նուռն է համարվում դրախտի արգելված պտուղը։

Նուռը պտղաբերության, առատության, մեծահոգության, մաքրագործության (իսլամում) ընդհանրական խորհրդանիշ է։ Նուռը գլխին «թագ» ունենալու պատճառով համարվել է նաեւ իշխանության նշան, իսկ պտղի՝ հաստ կեղեւի մեջ պարփակված բազմաքանակությունը խորհրդանշել է տիեզերքը՝ մոլորակներով ու աստղերով։

Նռան սիմվոլիկան բավականին տարողունակ է նաեւ քրիստոնեության մեջ. այն մեր Տիրոջ՝ Հիսուս Քրիստոսի խորհրդապատկերն է՝ Իր՝ գավաթում հեղված արյամբ, իսկ կերպարվեստում, երբ պատկերել են Տիրոջը՝ նռով, արտահայտել են Քրիստոսի հարության գաղափարը։ Նուռը խորհրդանշում է Աստծո շնորհների բազմազանությունը, Եկեղեցին՝ իր բազմաթիվ հոտով։

Նուռը, ե՛ւ իր հորհրդանշական իմաստով, ե՛ւ որպես ազգային զարդամոտիվ, լայն տարածում է ունեցել հայկական ճարտարապետության, գորգագործության, կիրառական արվեստի մնացյալ տեսակների եւ մանրանկարչության մեջ (Գրիգոր Խլաթեցու, Թորոս Տարոնացու, Թորոս Ռոսլինի նկարազարդած, Հաղպատի եւ այլ Ավետարաններ)։ Հայ Եկեղեցու խորանների մեկնություններում նռնենիները մեկնվում են իբրեւ մարգարեների խոսքը, որոնք առակի նման, իրենց հաստ ու դառը կեղեւով ծածկում էին քաղցրության Ավետիսը, անմահության պտուղը՝ Քրիստոսին։

Նուռը՝ որպես Հայաստանում տարածված պտուղներից մեկը եւ որպես հետաքրքիր ծավալաձեւ, մշտապես գրավել է հայ նկարիչներին ու քարագործ վարպետներին, իսկ որպես բանաստեղծի, ստեղծագործող անհատի հոգեկան աշխարհի բազմանիստ արտահայտություն, տեղ գտավ նաեւ Սերգեյ Փարաջանովի հանրահայտ ֆիլմում։ Արդի հայ կիրառական արվեստում, որպես հայկական հուշանվեր, մեծ տարածում ունեն փայտից եւ կերամիկայից պատրաստված նռան նմուշները, քիչ չեն նաեւ արծաթե զարդանախշերը։

Հայաստանում նուռն ինչպես անցյալում, այսօր եւս կիրառվում է բուժական նպատակներով, իսկ նռան գինին մշտապես իր ուրույն տեղն է ունեցել եւ ունի հայկական գինեգործության մեջ։

Նուռը շատ օգտակար է սակավարյունության դեպքում, քանի որ այն շատ երկաթ է պարունակում: Իսկ երկաթը անհրաժեշտ է այրունաստեղծ օրգանների համար: Արդյունքը զգալու համար՝ կարեւոր է օրական մեկ հատ նուռ ուտել: