Anton Surian: chi era? da dove veniva?
Il primo dato su cui non ci sono dubbi è che era armeno.Tanto che a Venezia, come tutti i suoi connazionali cristiani, andava a messa nella chiesa di Santa Croce nel Sottoportego degli Armeni ed era conosciuto come Antonio Armeno.
Che provenisse dalla Siria lo scopriamo dall' Archivio di Stato di Venezia, in un documento che non è altro che la sua domanda di lavoro indirizzata al doge Girolamo Priuli il 24 giugno 1561, firmata col cognome Surian. Come è noto, a quei tempi era consuetudine che gli orientali appena giunti su territorio veneziano dichiarassero le loro generalità col nome di battesimo seguito da quello della città o regione di provenienienza.
Non è stato difficile calcolare che quando sbarcò sulla Riva degli Schiavoni da una flottiglia che portava zucchero e vino di Cipro, il nostro Anton avesse non più di vent' anni, Nonostante la giovanissima età, egli si presentava forte di conoscenze tecniche di marina mercantile e da combattimento, nonchè di un solido bagaglio su altre scienze che, vivacizzate da un estro inventivo,lo stimolavano a volersi mettere ad ogni costo al servizio della potenza marinara della Repubblica di San Marco.
La sua domanda fu accolta con favore e venne assunto, in prova, all'Arsenale. Fu questo un acquisto fortunato per la Serenissima, la quale ben presto ne godette frutti inaspettati.
Egli si fa infatti subito notare per competenza e intraprendenza:porta a galla un galeone veneziano affondato nel porto con tutte le sue preziose merci; recupera tre grossi cannoni dal Galeone di Girolama Contarini; utilissimi si riveleranno i suoi consigli per l'organizzazione della "Tana", dove in arsenale si produceva ogni genere di corde e gomene, e del "Giardino di Ferro", nel quale si conservavano i cannoni.
Una cosi straordinaria capacità gli fece ben presto meritare l'appellativo di ingegnere.
La vox populi del tempo lo descriveuomo semplice che non fa pesare la sua abilita tecnica né tanto meno la sua vivacità.
Le norme che regolavano l'attività medica nel territorio della Repubblica erano severissime e la magistratura puniva duramente ogni esercizio illecito di guaritori. Il governo sapeva però che Surian con una medicina di sua invenzione aveva salvato molti feriti nelle battaglia navali e accolse, quindi, con fiducia la sua offerta di Dorsoduro. Qui il nostro Antonio Armeno si prodigò senza limiti e curò miglaia di persone. Quando due anni dopo. il 21 luglio 1577, l'epidemia fu dichiarata debellata, Surian aveva salvato la vita di intera famiglia veneziane, senza chiedere compensi, anzi rimettendoci abbondantemente di tasca sua.
E' umano che egli si aspettasse però uno spontaneo ed adeguato riconoscimento anche morale da parte dello Stato di Venecia per questo suo operato. Il governo però non abbandonò in generosità: si limitò a inserire stabilmente nell' organico del l'arsenale il geniale e coraggioso armeno e gli riconobbe la concessione gratuita degli almenti per il resto della vita.
Deluso dal governo, egli intristi e fini con l'ammalarsi.Gli atti anagrafici ci dicono che mori poi il 22 agosto 1591, quando non aveva ancora compiuto sessant' anni.
Nella memoria dell' arsenale l'ingegnere Antonio Surian vive tuttora, familiarmente ricordato come l'Anton de canon.
Di recente ho avuto la sorpresa di scoprire che esiste ancora un suo discendente. Si chiama Valmiro Suriano proveniente da Capodistria e vive con moglie e figlia nel Galles.In lui ritroviamo tratti che lo accomunano all'illustre antenato:la passione per il mare, la genialità inventiva che lo porta a progettare e fabbricare modelli in miniatura di armi da fuoco. Ha progettato anche un sottomarino particolare per recuperare dal fondo del mare i diamanti depositati a seguito delle inondazioni dei secoli scorsi, dinnanzi alla coste dell' Africa del Sud.
.................................................................................................
Անտոն Սուրյան. ով էր նա և որտեղից էր գալիս:
Առաջին տեղեկությունը,ը որ կասկած չի հարուցում, այն է, որ նա հայ է:Ինչպես իր բոլոր համերկրացի քրիստոնյաները Վենետիկում, նա ևս Հայկական թաղամասում գտնվող Սուրբ Խաչ եկեղեցում մասնակցում էր պատարագին և հայտնի էր Անտոնիո Հայ Սուրյան (Surian Antonio detto Armeno):Սիրիայից եկած լինելու հանգամանքը բացահայտում ենք Վենետիկի պետական արխիվից, որտեղ հայտնաբերում ենք, որ Ջիրոլամո Պրիուլի դոժին 1561 թ. հունիսի 24-ին ուղղված աշխատանքի խնդրագրի տակ նա ստորագրել է Սուրյան ազգանունով: Ինչպես հայտնի է այն ժամանակներում ընդունված էր , որ արևելքցիները հենց հասնում էին վենետիկյան հողին , հայտարարում էին իրենց անձնական տվյալները' մկրտության ժամանակ տրված անունով, որին հետևում էր քաղաքի կամ այն շրջանի անունը, որտեղից եկել էին:
Դժվար չէ գուշակել, որ երբ Կիպրոսից շաքար ու գինի սեղափախող նավատորմից իջավ Սքիավոնյան ափին, մեր Անտոնը քսան տարեկանից ավելի չէր:Չնայած իր երիտասարդ տարիքին, նա ոչ միյան քաջատեղյակ էր առևտրական և ռազմական նավատորմի տեխնիկային,այլ նաև այլ գիտությունների, ինչը մղում էր նրան ամեն գնով մտնելՍան Մարկոյի հանրապետության ռազմածովային ծառայության մեջ:
Նրա դիմումն ընդունվեց, և փորձնական ժամանակաշրջան տրվեց զինանոցում:Սուրյանը արժեքավոր ժձերքավոր ձեռքբերում դարծավ Վենետիկի Հահրպետության համար, որը շուտով վայելեց դրա պտուղները:
Սուրյանն անմիջապես աչքի ընկավ իր գիտելիքներով ու ընդունակություններով. ջրի երես դուրս բերեց վենետիկյան խորտակված մի թնդանոթաձիգ առագաստանով' իր բոլոր արժեքավոր մասերով, վերականգնեց Ջիրոլամո Կոնտարինիի "Գալեոնի"երեք հսկա թնդանոթները, չափազանց օգտակար եղան նրա խորհուրդները կազմակերպելու համար "Տանան" , ուր արտադրվում էին ցանկացած տիպի պարաններ ու մալուխներ, և "Երկաթե այգին", որում պահվում էին թնդանոթները:
Նման արտակարգ ընդունակությունները նրան շուտով արդարձրեց Սուրյանի ռազմածովային կատարյալ գիտելիքները, ապա չորս տարի անց Վենետիկին պատած ահավոր համաճարակը նրա համար առիթ դարձավ ցուցադրելու նաև իր մարդկային և կազմակերպչական ոգին' 1575 թ. հուլիսի 21-ից սկսած ժանտախտի դեմ պայքարում:
Շուտով համաճարակն այնքան է ընդլայնվում, որ Սան Մարկոյի ծովափում կառուցվում է նավերից բաղկացած մի հիվանդանոց, որը լցված էր վարակվածներով:
Հանրապետությունում բժշկական գործունեությունը կարգավորող օրենքներն այնքան խիստ էին, որ դատախազությունը խստագույնս պատժում էր ապօրինի բուժողներին ցանկացած փորձ: Կառավարությունը տեղյակ էր, սակայն, որ Սուրյանն իր հնարած դեղերով նավային ճակատամարտների ժամանակ շատ վիրավորների էր փրկել,ուստի, նրա օգնության առաջարկն ընդունվեց, ու նրան վստահվեց մի ամբողջ Դորսոդոտո թաղամասի խնամքը: Այստեղ մեր Անտոնիո Հայն ամբողջովին նվիրվեց այդ գործին և հազարավոր հիվանդների բուժեց: Երբ 1577 թ. հուլիսի 21-ին համաճարակը հայտարարվեց հաղթահարված,Սուրյանը վենետիկյան ամբողջական ընտանիքների կյանքն էր փրկել, առանց փոխհատուցում խնդրելու,ընդհակառակը' ինքն էր իր գրպանից առատորեն վճարել:
Վենետիկի Հանրապետության Սենատի որոշմամբ` Ա. Սուրյանը պարգեւատրվում է, իսկ հուլիսի 17-ը հռչակվում է Փրկության օր, ու դրա պատվին կառուցվում սուրբ Փրկիչ եկեղեցին:
Այս աշխատանքի համար մարդկայնորեն ակնկալերի էր համապատասխան գնահատանք Վենետիկի պետությունից:Բայց կառավարությունն աչքի չընկավ շռայլությամբ' բավարարվելով տաղանդավոր և քաջարի հային մշտական ծառայության պահելով զինզգործարանում' նրան տրամադրելով անվճար սննդամթերք:
Կառավարության նման վերաբերմունքը նման խիստ վշտացրեց: Սուրյանը մահացավ 1591 թ. օգոստոսի 22-ին' վաթսուն տարին չբոլորած: Նրան թաղել են Սեն Մարտին եկեղեցում:
Զինագործարանի հիշողության մեջ առ այսօր կենդանի է Անտոնիո Սուրյանը և հիշվում է որպես հրանոթի Անտոն:
Նրա հետնորդներից մեկը` Վալմիրո Սուրյանը, ծնվել է Կապոդիստրայում եւ այսօր կնոջ ու դստեր հետ ապրում է Ուելսում: Իր նախապապի պես նա էլ սիրում է նախագծել ու պատրաստել հրազենի մանրակերտեր: Նախագծել է նաև մի սուզանավ` Հարավային Աֆրիկայի ափերի մոտ խորտակված նավերից ադամանդներ դուրս հանելու համար:
Մեր օրերի նշանավոր պատմաբան և հետազոտող, Վենետիկի համալսարանի և Հռոմի Արևելյան հոգևոր ինստիտուտի պրոֆեսոր Լևոն Զեքիյանը այդ իրադարձության մասին գրել է. «...Սուրյանի ստեղծած անվրեպ թնդանոթները քրիստոնեական ուժերի հաղթանակի գաղտնիքն էին»։
Nessun commento:
Posta un commento