LA BASILICA DI SANTA MARIA MAGGIORE DI SIPONTO/Սիպօնտօի Սուրբ Մարիամի Եկեղեցին

Punto d’incontro tra l’Oriente e l’Occidente. Articolo di Aldo Caroleo, voce dell'Archeoclub Siponto

 Sull’importanza che la Puglia ha rappresentato,per la sua collocazione geografica, nel passato come ponte tra le culture d’Oriente e d’Occidente,tutti gli storici sono d’accordo.Siponto è stata uno dei più importanti pilastri di questo ponte e la Basilica di Santa Maria Maggiore ne è la più bella e straordinaria testimonianza. E’ noto che sin dai primi tempi apostolici a Siponto fu attiva una comunità ebraica ,forse la più importante e, intorno al X Secolo una comunità Armena attestata in una zona tra Manfredonia e Foggia : Casale Faziosi. Gli Armeni furono, secondo gli storici i primi veri costruttori di chiese Cristiane sia a volta che a cupola di cui furono i precursori. Tante e bellissime le testimonianza di un Popolo,quello Armeno, sfortunato e perseguitato, che seminò cultura e religiosità cristiana autentiche. Furono, gli armeni, costruttori fortissimi di chiese e architetti e teologi insuperabili.La chiesa di santa Maria Maggiore di Siponto, eretta nella metà dell’XI Sec. ha infatti dei peculiari influssi architettonici armeni, impreziositi e completati dallo straordinario Romanico Pugliese.

Non è escluso che maestranze Bizantine, che eressero la Santa Maria, abbiano preso a modello le note chiese Armene (Ani, Marmashen, Bagaran, Edmjadsin,ecc.).Stretti, peraltro, furono i legami dell’Arcivescovo Leone con le gerarchie bizantine nelle quali con tutta probabilità,figuravano dei funzionari armeni. Attinenze architettoniche tra la santa Maria e le chiese armene si possono riscontrare sulle facciate: colonne e arcatelle ma anche dall’impostazione della pianta quadrata e della cupola appoggiata su quattro colonne centrali.Della originaria cupola della chiesa di Siponto non si sa nulla perché essa crollò in due eventi sismici successivi: nel 1223 e nel 1225. L’attuale copertura ad una unica volta a crociera è stata realizzata in epoca successiva e con evidenze barocche.Le foto delle cupole delle chiese armene coeve alla Santa Maria, ci danno cupole poggianti su quattro pilastri centrali e mi inducono a pensare (è solo un mio pensiero) che anche la Santa Maria avesse una cupola centrale secondo i motivi architettonici armeni.
E’ questo un altro esempio, se ce ne fosse ancora bisogno, di come la nostra Basilica merita una giusta attenzione perché venga sempre di più tutelata e dovrebbe essere senza alcun dubbio annoverata tra i monumenti dell’UNESCO come “Patrimonio dell’Umanità”.
                                                                                                  Aldo Caroleo Archeoclub Siponto

Fiancata sud con l'abside minore

Facciata della chiesa medievale

Interno della chiesa.

Particolare dei capitelli della cripta

Particolare di mosaico relativo alla
 basilica paleocristiana.

L'area archeologica della basilica paleocristiana

    

La cripta

           
  Basilica Santa Maria Maggiore di Siponto - XI-XIII-XVI sec.

Հանդիպման կետն Արևելքի և Արևմուտքի միջև.  Հոդված Ըստ Ալդո Կարօլեօ, Սիպօնտօի հնագիտության ձայնի:
Պուլիան  նախկինում ներկայացված է որպես կամուրջ  Արևելքի եւ Արևմուտքի, մշակույթների միջև,այս ամենում բոլոր պատմաբաններ համաձայն:Սիպօնտօ  մեկն էր կարևորագույն սյուներից այս կամրջի և Սուրբ Մարիամի Եկեղեցին, այն առավել գեղեցիկ և արտահերթ վկայություն է:Եվ 'լավ հայտնի է, որ վաղ առաքելական ժամանակներից Սիպօնտօ ակտիվ էր հրեական համայնքը, շուրջ տասներորդ դարում հայկական համայնք հաստատվեց  Ֆոջջիա և Մանֆրեդոնիա տարածքի միջև:Հայերը ըստ պատմաբանների, առաջին ճշմարիտ շինարարներն էին քրիստոնեական եկեղեցիների:Այդ ամենում ճշմարիտ վկայական է այս գեղեցիկ եկեղեցին մեկ ժողովուրդ, որը Հայն է,որը սկիզբ տվեց իսկական մշակույթն ու քրիստոնեական կրոնը:Հայերը  շինարարներ և ճարտարապետներ են ուժեղ և կանգուն եկեղեցիների և աստվածաբաններ անգերազանցելի:Իրականում բնորոշ ճարտարապետական ​​Հայկական ազդեցությամբ,որին ավելացվել է Հռոմեական և Պուլիական ազդեցությունը :Հնարավոր է, որ բյուզանդական արհեստավորներ,որոնք կառուցել են  Սուրբ Մարիամի Եկեղեցին  նմանությամբ  նշում է հայկական եկեղեցիները (Անի,Մարմաշեն, Բագարան,Էչմիաձին և այլն ):Բնօրինակաբար Սիպոնտոի եկեղեցու  գմբեթի մասին հայտնի չէ ոչինչ, քանի որ այն փլուզվել է երկու երկրաշարժերից 1223 և 1225:
    Եվ 'սա ևս մեկ օրինակ է,եթե նորից  անհրաժեշտության դեպքում,ինչպես մեր Բազիլիկան  արժանի է պատշաճ ուշադրություն քանի որ այն միշտ ավելի պաշտպանված պիտի լինի և չպիտի լինի վոչմի կասկած,ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ - ի հուշարձանների թվում «Համաշխարհային ժառանգություն».










http://www.tatarte.it/gherardi/CD/Storia/frame/accarisi/foggia.htm